Kunnen Jeremy Sanders burgemeester van Antwerpen en Bernie Corbyn premier van België worden?

(En waarom dat voor iedereen goed zal zijn)

Hoe wilder de  de conservatieve rechterzijde in Europa om zich heen trapt met ondemocratische en asociale maatregelen, hoe minder ze kan verbergen dat ze eigenlijk aan het spartelen is om aan de macht te kunnen blijven. Meer en meer tekenen wijzen er op dat rechts symbool staat voor chaos en achteruitgang. Dit is het moment voor Links, niet om het systeem over te nemen en door oplapwerk zijn doodstrijd te verlengen, maar om het systeem te veranderen. Het is tijd voor ‘een politieke revolutie’. Voor het welzijn van de grote meerderheid van de mensen en voor de zeer dringende ecologische omslag, die nodig is om onze planeet leefbaar te houden, moeten de progressieve krachten nù de handen in elkaar slaan om een nieuwe en betere samenleving te bouwen.

Dat is wat wij willen, dat en niets minder.

1.      Zijn de dagen van het neoliberalisme  geteld?

Het kapitalistische economische wereldsysteem botst meer en meer op zijn limieten: het put de aarde in steeds sneller tempo uit en het verscheurt samenlevingen over de gehele wereld.  De diepgaande crisis die zich op wereldvlak vertoont, wijst  op een historische omenteling: een wereldsysteem dat op zijn einde loopt. De omslag naar een nieuw systeem stelt op dit ogenblik reeds grote uitdagingen. De neoliberale recepten,  onder het motto “er is geen alternatief”, geven geen antwoord op die uitdagingen. Integendeel, de toepassing van die recepten diept de crisis verder uit en geeft geen uitzicht op een leefbaar toekomstperspectief.

De conservatieve regeringen in Europa en elders grijpen steeds meer naar radicale anti-democratische maatregelen om het wankelende systeem recht te  houden. De burgerlijke vrijheden, worden onder het mom van ‘veiligheid’ steeds verder afgebroken. Het gaat hen echter niet om veiligheid,maar om het realiseren van een economische agenda ten dienste van de kleine toplaag van geldbezitters. Het gaat om steeds meer besparingen op de kap van de meerderheid van de bevolking, belastingmaatregelen in het voordeel van de grootgeldbezitters, afbouwen van de sociale verworvenheden, die door lange strijd van de arbeidersbeweging zijn opgebouwd. Tegelijk wordt de basisdienstverlening van de overheid steeds verder afgebouwd.

We kunnen er ook niet om heen dat een groot deel van de bevolking zich heeft afgekeerd van de bestaande politieke vertegenwoordiging. Dat is niet verwonderlijk. Het politieke bedrijf is steeds meer vervreemd van het werkelijke leven, dat de werkende mensen leiden. De politieke wereld is steeds meer gaan functioneren volgens een logica waarbij het veroveren en vasthouden van machtsposities, het plooien naar de wensen van de kapitaalbezitters en daarbij ook nog persoonlijke verrijking voorrang hebben gekregen op het uitvoeren van het mandaat waarvoor men verkozen werd. Een gevolg is de opmars van uiterst rechts populisme, dat op de golven van het dreigende faillissement van een politiek systeem, de democratie ten grave wil dragen.

  

Het is hoog tijd is voor een alternatieve aanpak, ten dienste van de meerderheid van de werkende mensen. De hoop moet herleven dat er hier en op wereldvlak een nieuwe samenleving kan worden opgebouwd, die tegelijkertijd meer rechtvaardig is dan degene die we nu kennen en die ervoor zorgt dat de aarde op een duurzame ecologische manier wordt beheerd.

Om dat te bereiken, moeten de progressieve krachten zich hier en elders in de wereld verenigen achter een maatschappelijk project dat een nieuwe wereld vorm geeft. Dat project moet een antwoord bieden op de chaos, die op dit ogenblik leidt tot ecologische rampen, oorlogen, ongecontroleerde migratiestromen, steeds grotere ongelijkheid en steeds grotere morele ontreddering. Nu is het tijd om vorm te geven aan een hoopvol project, dat klaar en duidelijk stelt dat we aan een nieuwe duurzame en meer egalitaire samenleving moeten werken. Daarmee kunnen we een beweging op gang brengen, die sterk genoeg is om een betere wereld te verwezenlijken.

Als we erin lukken een dergelijk project vorm te geven, dan zijn de dagen van het neoliberalisme inderdaad geteld.

2.     Politieke revolutie, een politiek project voor links en hoe het te organiseren

De politieke revolutie die we willen en die een eind moet maken aan de neoliberale wanorde, is van radicaal-democratische aard. Zij heeft tot doel de almacht van ‘big business’ te doorbreken en ervoor te zorgen dat de overheid en het gevoerde beleid ten dienste staan van de bevolking. Dat is wel degelijk een revolutie, een ‘omwenteling’ omdat die tot doel heeft de democratie uit te diepen door ze radicaal te vernieuwen. Daarvoor zullen uiteindelijk ook nieuwe instellingen en spelregels nodig zijn, die de burgers meer macht geven waardoor het politiek bestel niet meer op zichzelf draait maar rekenschap moet afleggen en op zeer regelmatige basis wordt gecontroleerd. Dat betekent ook dat vormen van rechtstreekse democratie een wezenlijk onderdeel van de politieke beslissingsmacht worden.  Verkozen vertegenwoordigers moeten ook verantwoording kunnen afleggen en afzetbaar zijn, wanneer ze niet voldoen.  Een politiek mandaat mag niet langer een vrijgeleide zijn tot zelfverrijking, door onder andere een bovengrens inzake bezoldiging en een verbod op cumul.

Er is nog een lange weg te gaan, maar de eerste overwinningen zijn geboekt en we kunnen er al heel wat uit leren over hoe het nu verder moet. De beweging rond Bernie Sanders deed iets wat tot voor kort voor onmogelijk werd gehouden: in de VS op een paar maanden tijd een massabeweging uitbouwen rond een programma dat zich socialistisch noemt. Onder het voorzitterschap van Jeremy Corbyn herleefde niet alleen de Labour Party, maar is links in het Verenigd Koninkrijk op weg om de conservatieven te verslaan. In Portugal bewijst een linkse regering dat kan worden afgestapt van de besparingslogica. In Spanje worden de grote steden in handen genomen door basisbewegingen die samen met Podemos, een politieke beweging die vanuit de basis is ontstaan, vorm geven aan een grote linkse politieke stroming die ook de socialistische partij er meer en meer toe dwingt een linksere koers te varen. Vanuit een verloren positie wist Jean Luc Mélenchon in Frankrijk met 7 miljoen stemmen bijna de tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen te halen, ook alweer dank zij een massale mobilisatie rond een links en ecologisch programma.

Deze voorbeelden leren ons een aantal belangrijke zaken, waarop we kunnen voortbouwen.

Ten eerste loont het om duidelijk te zijn. Een politiek programma dat niet de hemel op aarde belooft, maar dat duidelijk zegt wat moet gezegd worden is een voorwaarde voor succes. Niet rond de pot draaien: er is wel een alternatief voor de neoliberale recepten van verarming en ecologische rampen. Maar dat alternatief vereist een politieke revolutie, een omkering van de belangen. De Labourcampagne gebruikte  de slogan ‘for the many, not the few’. De neoliberale politiek, die louter ten dienste staat van de belangen van een (steeds kleinere) groep van superrijken, moet worden vervangen door een sociale politiek die de belangen van de grote massa van werkende mensen verdedigt.  Het bewijs is geleverd dat de boodschap van een dergelijke politieke ommekeer grote massa’s kan mobiliseren.

Maar een goede boodschap is niet genoeg. Rond dat programma moet ook een politieke organisatie worden gebouwd. Wat eerst Sanders in de Verenigde Staten en later Corbyn in Groot Britannië hebben duidelijk gemaakt, is dat traditionele politieke partijen slechts een rol van betekenis kunnen spelen als ze steunen op een brede beweging van onderuit. De strategie die de Sanders campagne huldigde wordt “big organizing”[1] genoemd en komt erop neer dat de basis zichzelf organiseert, om eendrachtig achter een groots project te staan. Terwijl vroeger politieke campagnes van bovenaf werden gedirigeerd en partijmilitanten klaar moesten staan om die campagne op straat te voeren, groeit de campagne, rond een aantal gezamenlijke doelstellingen van onderuit.  Waar het eigenlijk op neer komt is dat een politieke revolutie veel meer mensen nodig heeft dan de klassieke partij-aanhang. Alleen door massaal veel mensen te mobiliseren is het voor links mogelijk om ook veel kiezers te overtuigen om voor links, en dus voor de politieke revolutie te stemmen.

Dat is de derde les. Zowel Sanders als Corbyn moesten optornen tegen een in woorden uiterst gewelddadig offensief van de grote mediaconcerns, die alle in handen zijn van grote kapitaalgroepen. Die speelden voluit hun rol als stoottroepen van het systeem, door de linkse kandidaten zoveel mogelijk in het verdomhoekje te plaatsen. Dat is uiteindelijk niet echt gelukt, precies omdat zowel Sanders als Corbyn gebruikmaakten van de macht van het getal. Door veel mensen te mobiliseren, konden ook veel kiezers persoonlijk worden overtuigd. En dat het om veel mensen ging, bleek op de massale toestroom op de verkiezingsmeetings, zowel bij Sanders als bij Corbyn (en later ook bij Mélenchon in Frankrijk). Zo werd ook het bewijs geleverd dat links in een door het grote geld gedomineerd medialandschap kan winnen. Als men maar genoeg mensen mobiliseert.

De kiemen voor een politieke revolutie zijn dus gelegd. De kans dat ze ook verder tot bloei komen is reëel. Maar het zal niet vanzelf gaan, want de tegenstander is sterk. Het is ook een race tegen de klok. We hebben niet veel tijd meer om de democratie te vrijwaren, de opwarming van de aarde in bedwang te houden, internationale chaos en oorlogen terug te dringen.

  

3.     Van Antwerpen tot de Wetstraat

Ondertussen is in België en Vlaanderen rechts aan de macht. Wat dat betekent, ondervindt iedereen die niet bovenaan de maatschappelijke ladder staat, elke dag. Besparingen tasten steeds verder de openbare dienstverlening aan. Privatiseringen zorgen voor prijsstijgingen en op termijn voorminder dienstverlening. Als belastingen worden hervormd, is dat grotendeels in het voordeel van degenen die veel bezitten. Grote bedrijven betalen weinig tot nauwelijks belastingen. Belastingverlagingen voor doorsnee gezinnen worden geneutraliseerd want de bijdragen die moeten betaald worden voor fundamentele diensten gaan stelselmatig omhoog. De sociale zekerheid staat steeds meer onder druk. De pensioenleeftijd wordt verhoogd en geneesmiddelen worden duurder. Werkloosheid wordt zogezegd bestreden met steeds meer slechtbetaalde flexi-jobs met een onzeker statuut. Ondertussen komen steeds meer mensen in armoede terecht. Tegelijkertijd is de zorg voor het leefmilieu een lachertje. Als er geld mee gemoeid is, worden groene ruimte en natuurgebieden, zonder meer opgeofferd. Door het openbaar vervoer te verwaarlozen, worden de files steeds langer en de lucht meer vervuild.

Ook hier wordt het steeds meer duidelijk dat het niet langer zal volstaan om hier en daar wat bij te sturen. Ook bij ons zal definitief moeten worden afgestapt van de neoliberale politiek, en is er een werkelijke omslag, een politieke revolutie nodig.

De moedeloosheid die bij veel progressieve mensen heerst, dat het systeem toch niet kan worden vervangen door een meer democratische en ecologische samenleving, is onterecht. Zelfs in een politiek landschap dat zeer versnipperd is, zijn de linkse partijen samen goed voor minstens 25 percent van de stemmen in Vlaanderen en zeker 30 percent op het nationale niveau. Dat is inderdaad te weinig, en bovendien moet dat resultaat gedeeld worden onder minstens drie partijen, die electoraal in dezelfde vijver vissen. Dit aantal blijft ook verkiezing na verkiezing min of meer stabiel. De verdeelde slagorde van de progressieve partijen, is medeverantwoordelijk voor het aan de macht blijven van de rechterzijde.

Het grote probleem is dat de partijen ter linkerzijde – sp.a, Groen en PvdA – zich nog teveel op zichzelf terugtrekken. Het partijbelang wordt over het algemeen nog altijd boven het algemeen belang van de linkerzijde, als vertegenwoordiger en verdediger van de belangen van de gewone mensen, gesteld. Ook schort er wat aan strategische keuzes bij zowel Groen als de sp.a, waarbij men de deur te allen tijde wil openhouden naar coalities met rechtse partijen, waarbinnen ze hoe dan ook een minderheidspositie zullen bekleden. Met als gevolg dat het regeringsbeleid dat daaruit voortkomt, opnieuw oude koek zal zijn: hier en daar een kleine sociale of ecologische bijsturing, maar geen breuk met het neoliberale systeem. Het is dit soort coalities dat progressieve en linkse partijen in heel Europa in crisis hebben gebracht.

Als links samen zou optrekken, komt er een mobiliserende dynamiek op gang. Als we uitgaan van een potentieel van minstens 30 percent van de stemmen, dan is dat is op zich al genoeg om de leidende politieke kracht te worden, zowel Vlaams als federaal.

Maar daar zijn we nog niet aan toe. Er valt te vrezen dat bij de volgende electorale veldslagen, de linkse en progressieve partijen eerder elkaar zullen bekampen, omdat ze zich op hetzelfde electoraat richten, dan dat ze erin zullen slagen voldoende terrein te winnen tegenover de rechterzijde. Een paringsdans, die beperkt blijft tot de partijleidingen zal ook niet tot een mobiliserend links eenheidsfront leiden.

Zowel het voorbeeld van de campagne van Bernie Sanders, als hetgeen Corbyn met Labour heeft verwezenlijkt, leren ons dat er een massabeweging nodig is om een linkse verkiezingsoverwinning te boeken. Maar het is duidelijk dat dergelijke massabeweging, de grenzen van de partijen moet overstijgen. Met de bestaande aanhang kom je er niet. Dat geldt voor de sp.a maar evengoed voor Groen of voor de PvdA.

Nochtans is er hoop. Dat de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 voorafgaan aan de nationale verkiezingen van 2019 opent perspectieven. En wel hierom.

Naast de samenwerking, die er al in andere steden groeit of wordt voortgezet, is het bemoedigend dat socialisten en groenen ook in Antwerpen naar elkaar toegroeien. Een dergelijke eenheidsdynamiek is in een meerpartijenlandschap noodzakelijk om een brede politieke basisbeweging mogelijk te maken, die veel groter in schaal, maar ook in impact zal zijn dan wat één partij of de optelsom van twee of zelfs drie partijen kan verwezenlijken.

Nieuwe vormen van politieke samenwerking, die leiden tot een hergroepering van de progressieve krachten, zullen ook divers zijn in hun samenstelling en politieke opvattingen. Die diversiteit kan een sterkte zijn, omdat daardoor heel veel krachten achter een gezamenlijk project kunnen worden geschaard. Uit de diversiteit kan een werkbare synthese groeien.

Plaatselijke eenheidsinitiatieven moeten voor hun campagne inspiratie vinden bij de organisatiemethodes die in de campagnes van Sanders en Labour, maar ook in die van Podemos en Mélenchon werden gebruikt. Hier zal ‘Big Organizing’ dus ook de noodzakelijke organisatorische stap zijn.

Big Organizing mikt op de mobilisatie en de zelforganisatie van de progressieve basis. We zijn ervan overtuigd dat er in Vlaanderen en in de andere regio’s een enorm potentieel reservoir is van mensen die popelen om iets groots te doen door mee te werken aan een groots project. Het gaat om duizenden vakbondsmilitanten, basiswerkers in het sociale en culturele middenveld, sociaal bevlogen vrijwilligers, bevlogen leden van jeugdbewegingen en actieve senioren, bij wie het oude vuur van '68 nog brandt. Het is dat reservoir dat door zelforganisatie kan worden aangesproken en omgesmeed tot een massabeweging. Als die massa achter een centraal plan, met centrale doelstellingen en met gerichte acties kan worden georganiseerd, dan heb je een veel grotere slagkracht dan wat een klassieke partij, of een verkiezingskartel van meerdere partijen, op de been kan brengen.

Het internet speelt een grote rol om een en ander efficiënt te organiseren, maar uiteindelijk ligt de kracht van de beweging niet in propaganda via sociale media en dergelijke, maar wel degelijk in het samenbrengen van mensen: op kleine schaal in basisgroepen, en op grotere schaal in grote enthousiasmerende massabijeenkomsten, maar vooral in het rechtstreeks communiceren met en overtuigen van mensen.

We denken dat die basisprincipes van big organizing in de praktijk kunnen worden gebracht, als er een eenheidsdynamiek aan voorafgaat. We denken ook dat die eenheidsdynamiek vooral van onderuit moet groeien.  Alleen op die manier wordt het samengaan van de linkse partijen niet beperkt tot halfslachtigheid en louter een kwestie van personen.

Aan de basis, in de vakbonden, in de oude en nieuwe sociale bewegingen, en ook bij de gewone partijleden is er een sterke roep om politieke eenheid van de progressieve krachten. Veel mensen zijn bereid dergelijke eenheid te ondersteunen en wachten op een initiatief.

De gemeenteraadsverkiezingen van 2018 geven ons de kans om plaatselijk te werken aan dergelijke massale eenheidsbewegingen. Het is duidelijk dat er hierbij vooral naar Antwerpen zal worden gekeken, als grootste stad van Vlaanderen, maar ook als de stad waar de links-rechts tegenstelling het meest op de spits is gedreven. Valt de rechterzijde in Antwerpen, dan ligt de baan open voor overwinningen elders en later ook op grotere schaal.

Een Antwerpse campagne kan uitlopen op een grote apotheose met een massabijeenkomst van tienduizenden Antwerpenaars op de Zuiderdokken, zoals dat ook in het verleden al eens is gebeurd.  Dan kan de week daarop, op verkiezingsavond, een groot overwinningsfeest op de Grote Markt worden georganiseerd.

Plaatselijke successen, en dan vooral ook in Antwerpen zullen duidelijk maken dat de linkse massadynamiek ook bij de volgende regionale, nationale en Europese verkiezingen in 2019 zal kunnen werken. En dan is alles mogelijk. Ook op nationaal vlak. Een politieke revolutie dus.

We kijken daarbij ook met interesse naar de evolutie in Wallonië en Brussel, waar door de crisis bij de PS, rechts het initiatief heeft genomen. De PS moet nu ze in de oppositie is terechtgekomen alle zeilen bijzetten om de oude gewaden af te werpen. Ook de PS moet resoluut kiezen voor een systeemwissel. Samenwerking tussen PS, de PvdA en de Franstalige groenen zal ook daar noodzakelijk zijn om tot de noodzakelijke systeemwissel te komen. Als eenheidsinitiatieven in Vlaanderen lukken, kan dat een stroomstoot geven in Brussel en Wallonië.

  

4.     Een radicaal programma. En zal de sp.a daarin meestappen?

Maar we hebben hierboven al duidelijk gemaakt dat het niet alleen een kwestie van massamobilisatie is. Wat Sanders en Corbyn ook duidelijk hebben gemaakt, is dat een radicaal programma nodig is om mensen in beweging te zetten. Daarbij gaat het dan om een aantal strijdpunten die breken met de neoliberale besparingsdrift en die tegelijkertijd aangeven dat een systeemverandering mogelijk is.

Kernpunten in dergelijk programma, dat zowel sociaal als ecologisch  (of zelfs eco-socialistisch)is,  zijn onder andere eerlijke fiscaliteit, een drastische werktijdverkorting tot 30 uur, een terugschroeven van de lineaire verlenging van de pensioenleeftijd, een herdenken van de mobiliteit in de richting van veel meer openbaar vervoer,  versterking van de openbare diensten, verscherping van de controle op de banken, een offensief natuurbeleid, bescherming van kleine zelfstandigen en landbouwers tegen de grote concerns, democratisering en vereenvoudiging van de staatsstructuur, diversiteit en immigratie als een versterking van de samenleving promoten ….

Met dergelijke programmapunten kan je grote groepen van mensen in gang zetten, maar maak je tegelijkertijd duidelijk dat er een grote verkiezingsoverwinning nodig is om ze door te kunnen voeren. Het is dus iets groots, een programma voor de toekomst, waarvan er zoveel mogelijk mensen deelgenoot moeten worden gemaakt.

Zowel Groen als de PvdA zullen hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Groen zal moeten afstappen van haar geflirt met de (links)liberale koers, die sommigen in de partijleiding willen varen en met de partijtactiek, die de deur naar een regeringsdeelname met de rechtse partijen wil openlaten.  De PvdA moet beseffen dat de eigen partijopbouw moet worden aangevuld met de keuze voor een constructieve eenheidsdynamiek met sp.a en Groen waarin de partij een rol kan spelen.  Vooral de sp.a zal in heel dit verhaal een grote verantwoordelijkheid op haar schouders moeten laden, en de drijvende kracht in het streven naar linkse eenheid worden.

Corbyn heeft bewezen dat een socialistische partij haar aangebrande verleden kan afzweren, op voorwaarde dat een consequente linkse koers wordt aangehouden, die definitief breekt met de collaboratie met het neoliberalisme.  Een tweede voorwaarde is dat de partij zich niet alleen aan de top, maar vooral ook aan de basis vernieuwt.

De sp.a heeft drie voordelen, waardoor de partij zich kan revitaliseren en dynamiseren. Ten eerste is er het sterke historische gevoel dat er in de partij nog steeds heerst. Alle sp.a’ers voelen aan dat de partij niet mag verdwijnen, als links aan de macht wil komen. Twee: alhoewel dat voor vele buitenstaanders niet duidelijk is, is de sp.a een partij met een grote diversiteit in haar ledenbestand en ook een actieve partijbasis die in de stijl van Corbyn de partij op het linkse spoor zou kunnen zetten zetten. Ten derde is er de historische band met de socialistische vakbeweging.

Dat laatste is belangrijk. De vakbond zit te wachten op een politiek verlengstuk van de acties tegen het rechtse regeringsbeleid. De sp.a is de sleutel voor dat politiek verlengstuk, op voorwaarde dat de partij kiest voor een radicaal socialistisch programma, dat nauw aansluit bij het vakbondsprogramma en dat er uitzicht is op linkse eenheid, een politieke massabeweging, waarachter ook de vakbond zich eensgezind kan scharen. Ook dat laatste was een voorwaarde voor de doorbraak van Labour in Groot Brittannië. Laat ons dat niet vergeten.

Ten slotte, een bijkomend effect van de vernieuwing zou ook kunnen zijn  dat heel wat socialisten, die de partij ontmoedigd de rug hebben toegekeerd, en die noodgedwongen partijloos zijn geworden, terug worden gewonnen om zich opnieuw actief in te zetten.

  

5.     Wat nu?

Alles wat hierboven staat, blijft wishful thinking als we nu niet de hand aan de ploeg slaan. Zowel de politieke strategie als het radicaal programma voor een progressieve eenheidsbeweging moeten nog volledig worden uitgewerkt. Dat is een zaak, die zoals gezegd niet louter aan de partijleidingen kan worden overgelaten.

Veel zal van onderuit moeten groeien. Daarom willen we beginnen met een forum van partijleden en syndicalisten, dat los van de partijleiding nadenkt over strategie en programma. In een tweede fase kan dat forum dan worden omgevormd tot een basisbeweging, die mede de ruggengraat vormt van de komende eenheidscampagnes.

Het einddoel dat die basisbeweging voor ogen moet staan is een politieke revolutie in Vlaanderen en België. Eerst een Jeremy Sanders in het stadhuis van Antwerpen, daarna Bernie Corbyn, premier van de Belgische regering.

Het kan, het moet!

---

[1] BECKY BOND, ZACH EXLEY, Rules for Revolutionaries: How Big Organizing Can Change Everything, 2016

Conclusies na de Labour Support Night30 mei 2017 - Beautiful Planet-Antwerpen

Peilingen zijn slechts peilingen en dus is niets zeker over de uitkomst van de Britse verkiezingen. Vooral omdat de peilingen voor het Brexitreferendum er compleet naast zaten, is voorzichtigheid geboden. Maar uit de recente ontwikkelingen blijkt dat er een nieuwe wind waait in het Verenigd Koninkrijk. Optimisme over de slaagkansen van labour is dan ook verantwoord. 

Al sinds zijn aantreden als partijvoorzitter wordt Jeremy Corbyn hardnekkig afgeschilderd als de man die Labour nooit aan de macht zou kunnen helpen. Bij het begin van de verkiezingscampagne lieten de peilingen een verpletterende voorsprong voor de conservatieven uitschijnen. Theresa May ging ervan uit dat ze de oppositie van de kaart zou vegen.

En kijk, de laatste peilingen geven aan dat de Labour snel zijn achterstand op de conservatieven verkleint. De laatste peiling geeft zelfs aan dat de May haar meerderheid in het parlement verliest.  Een ultieme verkiezingsoverwinning van de Labour Party op 8 juni, is niet langer een wensdroom. 

Maar zelfs al wint Labour niet, dan nog heeft de linkerzijde in Groot Brittannië de basis gelegd voor een nieuwe lente van het socialisme in Europa. Hoe komt dat en wat leren we hieruit voor de socialistische beweging hier in België?

Drie aspecten zijn belangrijk.

Ten eerste is de 'Remontada', zoals de tussenspurt van Labour een beetje ironisch wordt genoemd,  het onmiddellijk gevolg van het bekendmaken van het verkiezingsprogramma, the Labour Manifesto. Dat is geen uitgesproken radicaal programma, maar het is wel de eerste keer dat een grote sociaal-democratische partij er duidelijk voor kiest om lijnrecht tegen de neoliberale dogma’s in te gaan. Veel te lang is de mensen wijsgemaakt 'There is no Alternative' voor het neoliberalisme. Het programma van labour vertaalt op een aantal cruciale terreinen heel duidelijk wat er bij de Britten leeft en stelt ook duidelijke alternatieven. Het gaat daarbij om de belangrijke zaken die een onmiddellijke weerslag hebben op het leven van de grote meerderheid van de bevolking: gezondheidszorg, de zorg voor de ouderen, gelijke kansen in het onderwijs, hernationalisering van het rampzalige spoorwegsysteem... De Conservatieven, die hun asociale agenda wegmoffelden achter veiligheids- en Brexitretoriek, kwamen daarmee in hun blootje te staan, omdat tegelijkertijd hun asociaal programma, onder andere op het vlak van ouderenzorg duidelijk werd. Plots bleek het zorgvuldig opgebouwde imago van Theresa May, als de sterke stabiele leidersfiguur, op niets gebaseerd te zijn en moest zij krasselen om haar gezicht te redden.

Het klare en duidelijk programma van Labour kan daardoor steeds meer mensen overtuigen om hun stem aan de socialisten te geven.

De tweede les is de manier waarop deze campagne wordt gevoerd. Tegen het de vijandige media in, die ook in Groot Brittannië grotendeels in handen zijn van machtige kapitaalgroepen, wordt een strijd van deur tot deur gevoerd, waarbij duizenden militanten worden ingezet om mensen face to face te overtuigen. Dat lukt enkel als een partij zich kan ombouwen tot een brede volksbeweging. Nieuwe organisatievormen, die 'Big Organizing' worden genoemd, zorgen ervoor dat grote groepen mensen georganiseerd kunnen worden en onmiddellijk inzetbaar zijn voor het winnen van stemmen.

We zien hier een herhaling van het fenomeen Bernie Sanders, die met dezelfde duidelijke boodschap en met big organizing, tegen elke stroom in, een enorme mobilisatie heeft kunnen op poten zetten bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Dat een op voorhand al afgeschreven linkse kandidaat als Mélenchon in Frankrijk iets gelijkaardigs heeft gepresteerd, ligt in dezelfde lijn: een duidelijk programma en de steun van een goed georganiseerde basisbeweging zijn de sleutels tot succes.

Het is daarbij ook noodzakelijk dat de beweging wordt getrokken door een leider die oprecht, uit één stuk, zo klaar als pompwater en politiek zeer duidelijk is.  Dat geeft een nieuw soort charisma, dat niet op uiterlijkheden is gebaseerd, maar op geloofwaardigheid. De mensen willen leiders die zich niet verliezen in wishy washy voorstellen, die boter nog vis zijn, maar die klare en duidelijke beleidsopties voorstellen, die zonder compromis of U-bochten worden herhaald en herhaald en herhaald.

Een  derde vaststelling, waar wij in het door rechts gedomineerde Vlaanderen, veel uit kunnen leren, is dat door deze herleving van een dynamisch massa-socialisme, het uiterst-rechts populisme de pas wordt afgesneden. Groepen in de samenleving, die vatbaar zijn voor de uiterst-rechtse racistische retoriek, kunnen op die manier worden teruggewonnen voor de socialistische antwoorden op de crisis. Wat Groot-Brittannië betreft, zou het niet verwonderlijk zijn dat Labour op die manier ook UKIP, de Britse versie van extreem-rechts populisme,  van de kaart veegt. Dat is gebleken bij de tussentijdse verkiezing in Stoke-on-Trent Central, een oude arbeidersbuurt, die massaal voor de Brexit had gestemd en waar UKIP zeker was van een overwinning op Labour. Niet dus. Het zogezegd kansloze Labour van Corbyn haalde de zetel binnen en dat was het definitieve begin van het einde van de Engelse populisten. 

Wat betekent het Britse voorbeeld nu voor ons, hier vandaag in Antwerpen en in Vlaanderen? Wat kan eruit worden geleerd voor de gemeenteraadsverkiezingen, die voor de deur staan en voor de parlementsverkiezingen van 2019?

Ten eerste, een massabeweging legt de basis voor een verkiezingsoverwinning. Maar om die massabeweging mogelijk te maken,  moet je de grenzen van je eigen partij ver overstijgen. Met de bestaande aanhang kom je er niet. Dat geldt voor de sp.a maar evengoed voor Groen of voor de pvda. Het is bemoedigend dat socialisten en groenen in Antwerpen naar elkaar toegroeien. Een dergelijke eenheidsdynamiek is in een meerpartijenlandschap noodzakelijk om een brede politieke basisbeweging mogelijk te maken, die veel groter in schaal, maar ook in impact zal zijn dan wat één partij of de optelsom van twee of zelfs drie partijen kan verwezenlijken.

Voor het doen ontstaan en structureren van die basisbeweging, kunnen we dus veel inspiratie vinden bij de principes van 'Big Organizing'. Deze term die werd gelanceerd door Becky Bond en Zack Exley, die zowat het campagnehandboek van Bernie Sanders hebben geschreven. Dat boek heet ‘Rules for Revolutionaries (how Big Organizing can change everything)’ en is aanbevolen lectuur voor de linkerzijde. Ook bijons

Met Big Organizing wordt de methode van campagnevoeren volledig omgegooid en aangepast aan onze moderne, mondige samenleving. De campagne wordt niet langer door de partijmachine, maar door de basis zelf aangestuurd. Daarbij wordt de basis een grote autonomie gegeven over hoe de campagne wordt gevoerd. Het drijft op zelforganisatie van grote groepen vrijwilligers. De kracht van de massa aan de basis kan volledig worden ingezet, door heel die basis actief te betrekken maar ook te laten meespreken. 

We moeten ons er heel goed van bewust zijn dat er ook in Vlaanderen een enorm potentieel reservoir is van mensen die ongeduldig zitten te wachten om iets groots te doen door mee te werken aan een groots project. Het gaat om duizenden vakbondsmilitanten, basiswerkers in het sociale en culturele middenveld, sociaal bevlogen vrijwilligers, bevlogen leden van jeugdbewegingen en actieve senioren, bij wie het oude vuur van '68 nog brandt. Het is dat reservoir dat door zelforganisatie kan worden aangesproken en omgesmeed tot een massabeweging. 

Als die massa achter een centraal plan, met centrale doelstellingen en met gerichte acties kan worden georganiseerd, dan heb je een veel grotere slagkracht dan wat een klassieke partij kan op de been brengen.

Het internet speelt een grote rol om één en ander efficiënt te organiseren, maar uiteindelijk ligt de kracht van de beweging niet in propaganda via sociale media en dergelijke, maar wel degelijk in het samenbrengen van mensen: op kleine schaal in basisgroepen, en op grotere schaal in grote enthousiasmerende massabijeenkomsten, maar vooral in het rechtstreeks communiceren met en overtuigen van mensen. 

Tijd dus om ons samen te zetten en te bekijken hoe we deze basisprincipes van big organizing kunnen uitwerken, voor Antwerps, Vlaams en Belgisch gebruik.

We besluiten:

Aan twee voorwaarden moet worden voldaan:

  

Ten eerste: een duidelijk programma, dat breekt met de neoliberale dogma’s, en dat volgens ons een ecologisch socialistisch programma voor de toekomst moet zijn, dat wordt uitgedragen door een recht-door-zee woordvoerder,

Ten tweede: het gebruik van de technieken van Big Organizing, waarbij de beweging structuur krijgt en de strijd van deur tot deur kan worden gevoerd.

Als daaraan dan ook voldaan is, dan kan ook Antwerpen, als de eenheidsdynamiek zich doorzet, na een succesvolle campagne in progressieve handen komen

Laat ons even dromen en nu al uitkijken naar een grote apotheose van die campagne met een massabijeenkomst met tienduizenden Antwerpenaars op de Zuiderdokken, de week voor de verkiezingen. Zoals we dat in het verleden ooit hebben meegemaakt.  Dan kunnen we de week daarop een groot overwinningsfeest op de Grote Markt organiseren. We zullen daarbij met alle plezier een nieuwe plaat met toekomstmuziek opleggen.

En dan zal ook de dynamiek voor de parlementsverkiezingen niet meer te stoppen zijn: `

First We take Antwerp, than we take Belgium!

Proeve van een manifest voor nieuwe tijden

De oude wereld is aan het sterven en de nieuwe is nog niet geboren

Of: Een denkoefening voor de toekomst van Links

 

Een wereldwijde kentering

1.     Het kapitalistische economische wereldsysteem botst meer en meer op zijn limieten: het put de aarde in steeds sneller tempo uit en het verscheurt samenlevingen over de gehele wereld.  De diepgaande crisis die zich op wereldvlak vertoont wijst op een historische kentering, die grote uitdagingen stelt. De neoliberale recepten,  onder het motto “er is geen alternatief”, geven geen antwoord op die uitdagingen. Integendeel, de toepassing van die recepten diept de crisis verder uit.

 

2.     Het is hoog tijd dat wordt duidelijk gemaakt dat er wel degelijk een alternatieve aanpak mogelijk is.  Alhoewel op dit ogenblik de tekenen niet goed zijn, moet de hoop standhouden dat we een nieuwe mondiale samenleving kunnen opbouwen, die tegelijkertijd meer rechtvaardig is dan degene die we nu kennen en er voor zorgt dat de aarde op een duurzame ecologische manier wordt beheerd.

 

3.     Om dat te bereiken, moeten de progressieve krachten zich hier en elders in de wereld verenigen achter een maatschappelijk project dat een nieuwe wereld vorm geeft. Dat project moet een antwoord bieden op de chaos, die op dit ogenblik leidt tot ecologische rampen, oorlogen, ongecontroleerde migratiestromen, steeds grotere ongelijkheid en steeds grotere morele ontreddering.

 

4.     Enkel een hoopvol project, dat klaar en duidelijk stelt dat we aan een nieuwe duurzame en meer egalitaire samenleving moeten werken, zal in staat zijn een beweging op gang te brengen, die sterk genoeg is om een betere wereld te verwezenlijken.

 

Een duurzame economie

 

5.     Een economisch systeem, dat wordt beheerst door het winstprincipe en door de macht van het grote geld, moet worden vervangen door een systeem dat in de eerste plaats tegemoet komt aan de echte behoeften, die nodig zijn voor een menswaardig bestaan. Dat wil zeggen dat economische groei niet kan worden afgemeten aan de winst die wordt gegenereerd, maar aan bijdrage die geproduceerde goederen leveren  voor het verbeteren van het leven van de mensen, waarbij tegelijkertijd rekening wordt gehouden met de ecologische voetafdruk.

 

 

6.     De kern van de economie moet zich verplaatsen van de grote geldconcerns en multinationale oligopolies, naar nieuwe vormen van productie, gebaseerd op samenwerking en coöperatie. Daarin zullen kleine ondernemingen, coöperatieven en zelfstandige werkers een grotere rol spelen, dan nu het geval is. Medezeggenschap van alle medewerkers is noodzakelijk om samenwerking  op een goede manier te laten verlopen.

 

7.     De mogelijkheden die de technologische evolutie biedt moeten ten volle worden gebruikt voor een kwalitatieve verbetering van het productieproces zelf en van hetgeen wordt geproduceerd. Dat wil zeggen dat volop in innovatie en technologie moet worden geïnvesteerd, met als doel het creëren van goederen en diensten met een maatschappelijke nutswaarde.

 

8.     Innovatie moet ertoe leiden dat zowel productie als consumptie zodanig duurzaam worden, dat de roofbouw op natuurlijke rijkdommen plaats ruimt voor kringloopeconomie. Bovendien moet in dat licht werk worden gemaakt van een georganiseerde deeleconomie, die niet gericht is op het verkopen van produkten, maar op delen en hergebruiken.

 

9.     Veel maatschappelijke rijkdom is gemeenschappelijk bezit of commons, en moet ook als dusdanig worden beschouwd. Dat betekent dat het geen voorwerp mag worden van winstbejag. Dat betekent ook dat er een einde moet komen aan de privatiseringsgolf van de producenten van noodzakelijke dienstverlening en dat reeds geprivatiseerde activiteiten opnieuw in handen van de gemeenschap komen. Dergelijke gemeenschapsdiensten moeten functioneren onder democratische controle van werknemers en gebruikers.

 

Een rechtvaardige samenleving

 

10.  Een economie die niet langer draait op het nastreven van winst, moet ervoor zorgen dat de voortgebrachte rijkdom op een eerlijke manier wordt verdeeld. Dat wil in de eerste plaats zeggen dat de breedste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Daarom is er een belasting op inkomsten uit vermogens nodig en moet er meer progressiviteit op de personenbelasting komen. Daarnaast moet een solidair stelsel van sociale zekerheid op hetzelfde principe worden gestoeld: de breedste schouders dragen het meest toe aan het systeem.

 

11.  Arbeid moet op een zodanige manier worden georganiseerd, dat de werknemers zich erdoor kunnen ontplooien. Dat houdt ook in dat arbeid en persoonlijk leven op elkaar afgestemd zijn en dat de arbeid in gezonde en veilige omstandigheden verloopt, vrij van ziekmakende fysieke en psychische belasting. De omslag naar een kortere werkweek met behoud van inkomen zal zowel het individueel geluk als het maatschappelijk welzijn ten goede komen. De mogelijkheden die de technologie daartoe biedt moeten daarvoor volop worden gebruikt. Technologische vernieuwing in het arbeidsproces mag niet alleen de motor van efficiëntie zijn, maar ook moet ook bijdragen tot betere werkomstandigheden.

 

12.  Degenen die zich met hun arbeid inzetten voor maatschappelijke taken die onmisbaar zijn voor een goed functionerende samenleving (zoals zorgverleners, onderwijsverstrekkers, openbare diensten) moeten rechtvaardiger verloond worden, dan zoals het nu in deze dolgedraaide winstgedreven samenleving het geval is. Hun functie en bijdrage is van onschatbare waarde en dat moet zich ook vertalen in de verloning

 

13.  Het basisinkomen van iedereen moet worden gegarandeerd. Niemand mag in armoede vervallen wegens te lage uitkeringen.

 

 

Stad, platteland en open ruimte

 

14.  Iedereen heeft het recht  in een leefbare omgeving te wonen. Om dat mogelijk te maken, moet er onmiddellijk werk worden gemaakt van het verbeteren van de leefkwaliteit in de steden, het bewaren van de groene open ruimte en duurzame mobiliteit.

 

15.  De stad ontwikkelt zich wereldwijd steeds meer als de plaats waar samenleven in diversiteit vorm krijgt. Daarom moet er voor alle stedelijk gebieden een geïntegreerd project komen waarin sociale innovatie, de nieuwe economie en de openbare dienstverlening voor een volledige regio, hun plaats hebben. Dat moet ook een intercultureel project  zijn, dat zorgt voor de samenlevingsopbouw die een positieve dynamiek aan diversiteit geeft. Leefbare steden investeren in betaalbaar wonen voor iedereen, terugdringen van de verontreiniging door luchtvervuiling en fijn stof, betaalbare en aantrekkelijke publieke voorzieningen.

 

16.  Een leefbare stad veronderstelt een groene rand. Steden kunnen zich niet langer onplanmatig als olievlekken uitbreiden. Groene openbare ruimte moet gegarandeerd worden om een gehele regio leefbaar te houden. Naast een project voor de stad, moet er ook een project voor de peri-urbane zones en het platteland komen, waarin wonen, open ruimte, landbouw en een kleine maakindustrie worden geïntegreerd.

 

17.  Industriële productie heeft een ecologische planning nodig, met respect voor de kwaliteit van arbeid en leefomgeving. De ongebreidelde groei van de logistieke bedrijvigheid moet worden vervangen door de ontwikkeling van tri-modale transportvoorzieningen (waterwegen-spoor en pas in derde instantie, voor korte afstanden, vrachtvervoer).

 

18.  De mobiliteit van en naar de stad, maar ook binnen de steden zelf moet gegarandeerd worden. Dat kan niet langer door de wildgroei van  geïndivualiseerd autoverkeer. Er moet een massale verschuiving komen naar gemeenschappelijk vervoer. Daarbij moet ook sterk worden geïnvesteerd in innovatieve vervoersmodi (zoals voorstadsnetten en fijnmazig openbaar vervoer).

 

 

Onderwijs en cultuur als motor van samenlevingsopbouw

 

19.  Onderwijs moet iedereen gelijke kansen geven tot zelfontplooing. Naast het aanleren van vaardigheden, die naar beroepsbezigheden leiden, moet het onderwijs ook een leerschool voor samenleven zijn, waarbij het aanleren van culturele vaardigheden een grotere rol gaat spelen.

 

20.  Daarmee is de basis gelegd voor participatie aan cultuur als belangrijkste kracht om mensen samen te brengen en ze een gemeenschap te laten vormen.

 

21.  Alle vormen van cultuurexpressie moeten zich onafhankelijk kunnen ontwikkelen. Artiesten en andere cultuurproducenten moeten de middelen en het inkomen krijgen zodat ze hun belangrijke maatschappelijke rol als vormgevers van een rijke en samenhorige samenleving kunnen spelen.

 

Diversiteit is rijkdom

 

22.  We verwerpen het idee van een etnische homogene natie-staat, als een niet werkbaar overblijfsel uit het verleden. Diversiteit, dat is het samenleven van mensen van eender welke afkomst, geloof, religie of cultuur, is de onvermijdelijke vorm van samenleven in de nieuwe wereld.

 

23.  Diversiteit en uitwisseling zijn noodzakelijk voor de verrijking van de gehele samenleving, maar ook van de individuele mens, die met mensen met een andere achtergrond samenleeft. Het overtuigen van onze eigen bevolking van de onvermijdelijkheid van de diversiteit, maar ook van de verrijking van de samenleving die de diversiteit met zich meebrengt, moet centraal staan in ons handelen. Het is een absolute voorwaarde om een project voor een nieuwe samenleving te laten slagen

 

24.  Om een diverse samenleving mogelijk te maken zijn twee zaken nodig: het bannen van elke vorm van discriminatie en het opstellen van een gezamenlijke sokkel van waarden, die voor iedereen in gelijke mate gelden. Die waarden worden niet van bovenaf opgelegd, maar zijn het product van een democratisch proces, waardoor er een algemeen draagvlak ontstaat. Ze worden vertaald in een normenstelsel, dat in afdwingbare regels wordt gegoten.

 

Internationalisme en een sociaal Europa

25.  Onze beweging is een internationalistische beweging. Het opkomen voor een sociaal rechtvaardige en duurzame samenleving kan zich niet beperken tot onze direkte lokale, regionale of nationale omgeving, maar moet een wereldwijde vertaling krijgen.

 

26.  Alle bestaande internationale afspraken en verdragen inzake de mensenrechten, waaronder de verdragen inzake vluchtelingen en asiel moeten onverkort worden behouden en gerespecteerd.

 

27.  In het Midden-Oosten heeft het inzetten op regime-verandering, met bijbehorende militaire interventies, gezorgd voor meer leed, miserie en oorlog. De toenemende spanningen tussen de VS en Rusland en China zijn ten zeerste verontrustend. Er is nood aan samenwerking in plaats van polarisatie. De wereldvrede komt in het gedrang wanneer de wapenfabrikanten samenspannen met nationale elites en de financiële oligarchiën. De NAVO is een product van de vorige eeuw en wordt het best ontmanteld. De Verenigde Naties hebben behoefte aan een polyvalente humanitaire interventiemacht waarover geen enkele grootmacht controle kan verwerven.

 

28.  Aan een ongecontroleerde migratie kan slechts een einde worden gemaakt als sociale ongelijkheid en discriminaties worden weggewerkt. Dat betekent dat werknemers overal ter wereld een menswaardig leven moeten kunnen leiden. Er moet zo snel mogelijk werk worden gemaakt van wereldwijde gelijkberechtiging van alle werkers, zowel op het vlak van inkomen als op het vlak van werkomstandigheden.

 

29.  De Europese Unie is verworden tot de drijvende kracht van deregulering en ongebreideld liberalisme en treedt op als vertegenwoordiger van de financiële oligarchie. Er moet werk worden gemaakt van een ‘ander Europa’, met een gemeenschappelijk sociale zekerheid en een opwaarste sociale convergentie, zodat alvast op Europees niveau de burgers dezelfde sociale bescherming krijgen. Als de Europese Unie uitbreidt of als er landen beslissen de unie te verlaten, dan  mag dat er niet toe leiden dat de sociale rechten van de burgers in worden aangetast. Er moet snel een systeem van democratische controle komen op supranationale instellingen zoals de Europese Centrale Bank.

 

30.  Internationale handelsverdragen, die op een niet transparante manier de globale vrijhandel dereguleren, met grote sociale gevolgen, moeten worden vervangen door internationale afspraken, die de wereldwijde handel op een eerlijke en duurzame manier organiseren.

 

De politieke prioriteiten

31.  De nachtmerrie van een doorbraak van uiterst-rechts populisme waart door de westerse wereld. Niet zelden wordt dat populisme openlijk gesteund door machtige financiële groepen. Het maakt voor eigen gewin, en voor instandhouding van de economische status quo misbruik van de gerechtvaardigde bezorgdheid voor de toekomst van grote groepen van mensen. Het aanwijzen van zondebokken, als reden van de maatschappelijke achteruitgang, is op dit ogenblik één van de belangrijkste politieke problemen, waarmee de progressieve beweging wordt geconfronteerd. De strijd hiertegen moet zeer ingrijpend worden aangepakt.

 

32.  Om de doorbraak van rechts terug te dringen, is het absoluut nodig dat alle progressieve krachten er in slagen om samen een geloofwaardig alternatief uit te werken, dat op korte termijn de meerderheid van de bevolking achter zich krijgt. Alles moet in het werk worden gesteld om tot die eenheid te komen.

 

33.  De onderstroom van wat “het kleine verzet” wordt genoemd, de talrijke kleinschalige initiatieven van lokale acties, geeft het alternatief dat we nastreven nu al gestalte. Steeds meer mensen willen alle mogelijkheden benutten om anders te produceren en te consumeren, om anders te leven. Hiermee wordt dagelijks concreet  vorm gegeven aan waarden van solidariteit, gelijkheid en duurzaamheid. Deze andere wereld die in de praktijk aan het groeien is, moet uitgroeien tot een macht die in staat is maastschappelijke veranderingen te verankeren.

 

34.  Tegelijkertijd met een modernisering van de bestaande instellingen van de representatieve democratie moeten de initiatieven van de burgerdemocratie dan ook verder ontwikkeld worden. We zijn ervan overtuigd dat een meer democratische samenleving slechts mogelijk is als de burgers rechtstreekse inspraak verwerven in de manier waarop hun samenleven wordt georganiseerd. Meer dan in politieke partijen of gesloten cenakels van de macht, zit de kennis en expertise in de samenleving: burgers zijn de eerste ervaringsdeskundigen. Daarom moeten zij het woord krijgen, zodat ze medespelers worden in het tot stand komen van het beleid. Op die manier wordt de democratie heroverd: burgers moeten op alle niveaus kunnen meebeslissen over wat hen aanbelangt.

 

35.  Om de geloofwaardigheid van politieke mordernisering te garanderen moet er een charter van eerlijke écht democratische politiek wordt opgesteld, waarin wordt vastgelegd op welke manier degenen die worden verkozen op basis van ons maatschappelijk project, hun mandaat zullen uitvoeren. Daarin moet onder andere ook voorzien worden in een procedure voor het afleggen van verantwoording  en eventueel van afzetting en vervanging, als het functioneren als mandataris niet voldoet.

 

36.  Een project voor meer duurzaamheid, meer gelijkheid en meer democratie moet niet alleen vertaald worden in grote en kleine maatschappelijke acties, maar ook in een duidelijk plan voor eenheid en samenwerking voor de komende verkiezingen op plaatselijk en landelijk niveau.